ලිංගික සෞඛ්‍යය සහ මානසිකත්වය: බිය නොවී, විවෘතව කතා කරමු!
වෛද්‍යවරයෙක් විදිහට මගේ රෝගීන් සමඟ කතා කරද්දී, මම නිතරම දකින දෙයක් තමයි ඔවුන්ගේ ලිංගික සෞඛ්‍ය ගැටලු පිටුපස සැඟවුණු මානසික ගැටලු ගොඩක් තියෙනවා කියන එක. අපේ සමාජයේ ලිංගිකත්වය ගැන කතා කරන එක තවමත් ලොකු **සමාජ සීමාවක්**. මේ නිසා, ගැටලුවක් ආවම බොහෝ දෙනෙක් ලැජ්ජාවට, බයට කවුරුත් එක්කවත් කතා කරන්නේ නැහැ. මේක ලංකාවේ අපිට විතරක් පොදු දෙයක් නෙවෙයි, බොහෝ රටවල තියෙන තත්වයක්. ඒත්, අපේ සමාජ පසුබිම, සංස්කෘතික සීමා නිසා මේක තවත් තදින් බලපානවා. මට මතකයි අලුත බැඳපු යුවළක් මා හමුවෙන්න ආවා. ඔවුන්ගේ විවාහ ජීවිතය සාර්ථක නැහැ. ඒත් ප්‍රශ්නය කුමක්ද කියලා අහද්දී දෙන්නම ලැජ්ජාවෙන්, බයෙන් මං දිහා බලාගෙන හිටියා. පසුව දීර්ඝ වෙලාවක් කතා කරද්දී තමයි තේරුණේ, ස්වාමියාට තියෙන මානසික ආතතිය නිසා ලිංගික දුර්වලතාවක් ඇතිවෙලා කියලා. මේ වගේ අවස්ථා ඕන තරම්. ලිංගිකත්වය කියන්නේ ශරීරය සහ මනස එකට සම්බන්ධ වන සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක්. ඒ නිසා ලිංගික සෞඛ්‍ය ගැටලු ඇතිවෙන්නේ ශාරීරික හේතු නිසා විතරක් නෙවෙයි, මානසික හේතු නිසාත්. මේ ලිපියෙන් මම බලාපොරොත්තු වෙන්නේ ඒ ගැඹුරු සම්බන්ධය ගැන ඔයාලව දැනුවත් කරන්න. අපි බිය නොවී, විවෘතව කතා කරලා මේ ගැටලුවලට සාර්ථක විසඳුම් සොයාගනිමු.
මේ ලිපිය කියෙව්වාට පස්සේ, ලිංගික සෞඛ්‍යය සහ මානසිකත්වය අතර තියෙන සම්බන්ධය ගැන ඔයාට පැහැදිලි අවබෝධයක් ලැබෙයි. ඒ වගේම මානසික ආතතිය, කාංසාව, විශාදය වගේ තත්වයන් ලිංගික ක්‍රියාකාරිත්වයට කොහොමද බලපාන්නේ කියලත්, ඒවට සාර්ථකව මුහුණ දෙන්නේ කොහොමද කියලත් ඔයාට දැනගන්න පුළුවන්. එහෙනම් අපි බලමු මේ ගැන විස්තරාත්මකව.
අන්තර්ගතය
- ලිංගික සෞඛ්‍යය සහ මානසිකත්වය අතර ඇති සමීප සබඳතාව
- මානසික ආතතිය (Stress) ලිංගික ජීවිතයට බලපාන ආකාරය
- කාංසාව (Anxiety) සහ විශාදය (Depression) ලිංගික දුර්වලතාවලට හේතුවක්ද?
- සෞඛ්‍ය සම්පන්න ලිංගික ජීවිතයක් සඳහා මානසික සුවය ලබාගන්නේ කෙසේද?
- ප්‍රශ්න සහ පිළිතුරු (FAQs)
ලිංගික සෞඛ්‍යය සහ මානසිකත්වය අතර ඇති සමීප සබඳතාව
සාමාන්‍යයෙන් අපිට යම්කිසි ශාරීරික රෝගයක් ආවම අපි වෛද්‍යවරයෙක් හමුවෙලා ප්‍රතිකාර ගන්නවා. ඒත්, ලිංගික ගැටලුවක් ආවම බොහෝ දෙනෙක් ඒක කරන්නේ නැහැ. ඒකට හේතුව, අපේ ලිංගික සෞඛ්‍යයට ශරීරය වගේම මනසත් එක වගේ වැදගත් වෙනවා කියන එක අපි අවබෝධ කරගෙන නැති නිසා. ලිංගික සෞඛ්‍යය කියන්නේ ලිංගික රෝග නැතිවීම විතරක් නෙවෙයි. එය, ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) විසින් නිර්වචනය කරන්නේ, ශාරීරික, මානසික, සහ සමාජීය වශයෙන් හොඳ යහපැවැත්මක් විදිහට. සාර්ථක ලිංගික ජීවිතයකට අවශ්‍ය ප්‍රධානම අංගයක් තමයි මනසේ සුවය. ශරීරය නිරෝගී වුණාට, මනස ආතතියෙන්, දුකෙන් හෝ බියෙන් පිරිලා නම් ලිංගික ක්‍රියාකාරකම්වලට යොමු වෙන්න බැහැ. මෙය ස්ත්‍රී පුරුෂ දෙපාර්ශවයටම පොදුයි.
මට මතකයි මගේ එක් රෝගියෙක් කියා සිටියා, ඔහුට කිසිම ලිංගික ආශාවක් ඇතිවෙන්නේ නැහැ කියලා. ඔහුගේ සියලුම ශාරීරික පරීක්ෂණ සාමාන්‍ය තත්වයේ තිබුණත්, ඔහු සිටියේ ඔහුගේ රැකියාවේ තිබුණු දැඩි පීඩනය නිසා ඇතිවුණු මානසික ආතතියෙන්. මේ තත්වය ඔහුට විතරක් නෙවෙයි, ඔහුගේ සහකාරියටත් බලපාන්න පටන් අරන් තිබුණා. ලිංගික සෞඛ්‍යය ගැන අපි කතා නොකරන නිසාම අපේ සමාජයේ බොහෝ දෙනෙක් මේ වගේ ප්‍රශ්නවලට නිශ්චිත විසඳුම් නොදැන දුක් විඳිනවා. මේ නිසාම, අපි නිවැරදි දැනුම ලබාගැනීම අනිවාර්යයි. ලංකාවේ ජාතික ලිංගාශ්‍රිත රෝග සහ ඒඩ්ස් මර්ධන වැඩසටහන වැනි ආයතන හරහා මේ ගැන දැනුවත් වීම ප්‍රයෝජනවත්.
මානසික ආතතිය (Stress) ලිංගික ජීවිතයට බලපාන ආකාරය
මානසික ආතතිය කියන්නේ අපේ ජීවිතයේ සාමාන්‍ය දෙයක්. නමුත් ඒක වැඩි වෙලාවක් පවතිනකොට අපේ ශරීරයට සහ මනසට බරපතල බලපෑම් ඇතිකරනවා. ආතතිය නිසා අපේ ශරීරයේ රුධිර නාලිකා හැකිලෙනවා. මේක පුරුෂයන්ගේ ශිෂ්ණයට රුධිරය ගලායාම අඩු කරනවා. ඒ වගේම, ආතතිය නිසා ඇතිවන හෝමෝන වෙනස්කම්, libido හෙවත් ලිංගික ආශාව අඩු කරනවා. මේ නිසා, ලිංගික ක්‍රියාකාරකම්වලට අවශ්‍ය ශාරීරික හා මානසික සූදානම නැතිවෙලා යනවා.
කාන්තාවන්ටත් මේක එක විදිහටම බලපානවා. ආතතිය නිසා යෝනි මාර්ගයේ තෙතමනය අඩුවීම (vaginal dryness), ලිංගික සංසර්ගයේදී වේදනාව ඇතිවීම වගේ තත්වයන් ඇතිවෙන්න පුළුවන්. මා හමුවට පැමිණි තරුණ යුවළක් විවාහ වී වසර දෙකක් ගත වීත් දරුවෙක් ලබාගැනීමට අපහසු තත්වයක සිටියා. ඔවුන්ගේ සියලුම වෛද්‍ය වාර්තා සාමාන්‍ය තත්වයේ තිබුණත්, වසර ගණනාවක් තිස්සේ දරුවෙක් නැතිවීම නිසා ඔවුන් මානසික පීඩනයෙන් සිටියා. මේ පීඩනය ඔවුන්ගේ ලිංගික ජීවිතයට දැඩි ලෙස බලපා තිබුණා. පසුව, මනෝ වෛද්‍ය උපදෙස් සහ ආතතිය කළමනාකරණය කිරීමේ ක්‍රම අනුගමනය කිරීමෙන් පසුව ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්නය විසඳුණා. මේකෙන් පේනවා, මානසික ආතතිය කියන්නේ කොච්චර බරපතල ප්‍රශ්නයක්ද කියලා. ඒ වගේම, මගේ ලිංගික හර්පීස්: රෝග ලක්ෂණ සහ ප්‍රතිකාර පිළිබඳ මෙම ලිපියේ සඳහන් කළා වගේ ලිංගික රෝගත් මානසික පීඩනය ඇතිකරන්න පුළුවන්.
කාංසාව (Anxiety) සහ විශාදය (Depression) ලිංගික දුර්වලතාවලට හේතුවක්ද?
ඔව්, නිසැකවම. කාංසාව සහ විශාදය වගේ මානසික රෝග ලිංගික ක්‍රියාකාරිත්වය මත සෘජුවම බලපානවා. විශාදයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයන්ගේ ලිංගික ආශාවන් සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිවෙලා යන්න පුළුවන්. ඒකට හේතුව, විශාදය නිසා සෙරටෝනින් (serotonin) සහ ඩොපමයින් (dopamine) වගේ මොළයේ රසායනික ද්‍රව්‍යවල අසමතුලිතතාවයක් ඇතිවීම. මේ රසායනික ද්‍රව්‍ය ලිංගික ආශාවට සහ සතුටට සෘජුවම සම්බන්ධයි. ඒ වගේම, විශාදය සඳහා භාවිතා කරන ඇතැම් ඖෂධ වර්ග නිසාත් ලිංගික ආශාව අඩුවෙන්න පුළුවන්.
කාංසාව (anxiety) කියන්නේත් ලිංගික සෞඛ්‍යයට බරපතල ලෙස බලපාන තත්වයක්. ලිංගික ක්‍රියාකාරකමක යෙදෙන වෙලාවට කාංසාව ඇතිවුණොත්, එය ලිංගික දුර්වලතා ඇතිකරන්න පුළුවන්. විශේෂයෙන්ම, "Performance Anxiety" කියලා කියන තත්වයක් නිසා බොහෝ පුරුෂයන් ලිංගිකව දුර්වල වෙනවා. ඔවුන්ගේ මනස තුළ තියෙන බය සහ පීඩනය නිසා ශිෂ්ණය ප්‍රාණවත් කරගන්න බැරි වෙනවා. මේ වගේ තත්වයකට මුහුණ දෙන අයට, තමන්ගේ සහකරු හෝ සහකාරිය සමඟ අවංකව කතා කිරීම ඉතා වැදගත්.
සෞඛ්‍ය සම්පන්න ලිංගික ජීවිතයක් සඳහා මානසික සුවය ලබාගන්නේ කෙසේද?
ලිංගික සෞඛ්‍යය සහ මානසික සුවය අතර තියෙන සම්බන්ධය දැන් ඔබට පැහැදිලියි. එහෙමනම්, ඔබේ මානසික සුවය රැකගෙන සාර්ථක ලිංගික ජීවිතයක් ගත කරන්නේ කොහොමද? මේ සඳහා මම ඔබට ක්‍රම කිහිපයක් යෝජනා කරනවා:
- **හොඳ සන්නිවේදනයක් පවත්වාගන්න:** ඔබේ සහකරු හෝ සහකාරිය සමඟ ඔබේ හැඟීම්, බිය සහ ආශාවන් ගැන අවංකව කතා කරන්න. මෙය ලිංගික සබඳතාවයේ සමීපත්වය වැඩි කරනවා.
- **වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගන්න:** ඔබට මානසික ආතතිය, කාංසාව, හෝ විශාදය වැනි තත්වයන් තියෙනවා නම් මනෝ වෛද්‍යවරයෙක් හමුවෙලා උපදෙස් ලබාගන්න. ඒ වගේම, ලිංගික දුර්වලතාවක් තියෙනවා නම් වෛද්‍යවරයෙක් සමඟ කතා කරන්න.
- **මානසික ආතතිය කළමනාකරණය කරන්න:** භාවනා කිරීම, යෝග ව්‍යායාම, ගැඹුරු හුස්ම ගැනීමේ ව්‍යායාම වගේ දේවල් කරන්න. ඒ වගේම ඔබට සතුට ගෙන දෙන විනෝදාංශවල නිරත වෙන්න.
- **නිසි විවේකය සහ නින්ද ලබාගන්න:** ප්‍රමාණවත් නින්දක් නොලැබුණොත් ශරීරය සහ මනස වෙහෙසට පත්වෙනවා. මෙය ලිංගික ආශාවට සෘජුවම බලපානවා. දිනකට පැය 7-8ක හොඳ නින්දක් අනිවාර්යයි.
- **සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර රටාවක් සහ ව්‍යායාම:** හොඳ ආහාර සහ නිතිපතා ව්‍යායාම කිරීමෙන් ශරීරය නිරෝගීව තියාගන්න පුළුවන්. මෙය හෝමෝන මට්ටම් සමබරව තියාගන්න උපකාරී වෙනවා.
ප්‍රශ්න සහ පිළිතුරු (FAQs)
මානසික ආතතිය නිසා මගේ ලිංගික ආශාව අඩු වෙලා. මට මොකක්ද කරන්න පුළුවන්?
මුලින්ම, ආතතියට හේතු වන දේ හඳුනාගන්න. පසුව, භාවනා, ව්‍යායාම වගේ ක්‍රම මඟින් ආතතිය කළමනාකරණය කරන්න උත්සාහ කරන්න. ඔබේ සහකරු සමඟ මේ ගැන කතා කරන්න. ගැටලුව තවදුරටත් පවතී නම් වෛද්‍යවරයෙක් හමුවෙලා උපදෙස් ලබාගන්න.
විශාදය සඳහා ඖෂධ ගැනීම ලිංගික ජීවිතයට බලපානවාද?
ඔව්, සමහර විශාදය සඳහා භාවිතා කරන ඖෂධ වර්ග නිසා ලිංගික ආශාව අඩුවෙන්න පුළුවන්. ඒත්, සෑම ඖෂධයකම මේ බලපෑම නැහැ. ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ මේ ගැන කතා කරලා, වෙනත් සුදුසු ඖෂධයක් ලබාගැනීමට හැකියාව තියෙනවා. කිසිම අවස්ථාවක වෛද්‍ය උපදෙස් නොමැතිව ඖෂධ ගැනීම නවත්වන්න එපා.
ලිංගික සෞඛ්‍ය ගැටලුවලට මනෝ විද්‍යාවේ උපකාරය ලබාගත හැකිද?
අනිවාර්යයෙන්ම. ලිංගික සෞඛ්‍ය ගැටලුවලට මනෝ විද්‍යාත්මක හේතු බලපානවා නම්, මනෝ උපදේශනය (counseling) මඟින් විශාල සහනයක් ලබාගන්න පුළුවන්. ලිංගික චිකිත්සකයෙක් (sex therapist) හෝ මනෝ වෛද්‍යවරයෙක් හමුවෙලා මේ ගැටලුවලට විසඳුම් සොයාගන්න පුළුවන්.
නිගමනය
ලිංගික සෞඛ්‍යය කියන්නේ අපේ සමස්ත යහපැවැත්මේම කොටසක්. එය ශාරීරික සෞඛ්‍යයට වගේම මානසික සෞඛ්‍යයටත් කෙලින්ම සම්බන්ධයි. ලිංගික සෞඛ්‍ය ගැටලුවලට මුහුණ දුන්නම බොහෝ දෙනෙක් ලැජ්ජාවට, බියට පත්වෙලා රහසිගතව දුක් විඳිනවා. ඒත් මේක සාමාන්‍ය දෙයක්. අද සමාජයේ බොහෝ දෙනෙක් මේ වගේ ප්‍රශ්නවලට මුහුණ දෙනවා. මතක තියාගන්න, ඔබ මේ තත්වය තනිවම විඳවන්න ඕන නැහැ. මේ ගැන විවෘතව කතා කිරීම, නිසි වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීම මේ හැම දෙයටම තියෙන හොඳම විසඳුමයි. ඔබේ මානසික සුවය රැකගැනීමෙන් ඔබට සෞඛ්‍ය සම්පන්න, සතුටින් පිරි ලිංගික ජීවිතයක් ගත කරන්න පුළුවන්. ඔබේ ජීවිතය සාර්ථක කරගන්න, ඔබේ සෞඛ්‍යය ගැන සැලකිලිමත් වෙන්න.
මේ ලිපිය ගැන ඔයාගේ අදහස මොකක්ද? ඔයා මේ වගේ ගැටලුවකට මුහුණ දුන්නා නම් කොහොමද ඒක ජයගත්තේ? පහළින් comment එකක් දාන්න. මේ තොරතුරු වැදගත් කියලා හිතනවා නම්, ඔබේ මිතුරන් සමඟ share කරන්න අමතක කරන්න එපා. 🙏